ที่ผ่านมามีบริษัทชื่อดังนำเจ้า หุ้นกู้ชื่อย๊าวยาวววววที่เรียกว่า “หุ้นกู้ด้อยสิทธิที่มีลักษณะคล้ายทุน” (perpetual subordinated bond) ออกขายแก่ผู้ลงทุนและเป็นที่สนใจซะด้วย อาจเพราะมีผลตอบแทนที่ดึงดูดใจซะเหลือเกิน แต่เดี๋ยวก่อน..ผลตอบแทนที่สูงนี้ มันมาพร้อมกับความเสี่ยงที่สูงตามมานั่นแหละ วันนี้จะพาไปรู้จักเจ้าหุ้นกู้ชื่อย๊าวยาว ว่าแล้ว ไปดูกันเลยครับ
1. ส่วนแรกของชื่อ “หุ้นกู้ด้อยสิทธิ” ก็คือ หุ้นกู้ที่ผู้ลงทุนมีฐานะเป็นเจ้าหนี้เหมือนกับหุ้นกู้ธรรมดาทั่วไป แต่ถ้าบริษัทต้องปิดกิจการไป ก็จะมีสิทธิได้รับชำระหนี้หลังจากเจ้าหนี้รายอื่น ๆ ซึ่งผู้ลงทุนอาจได้รับคืนทั้งหมด /บางส่วน/หรือไม่ได้เงินคืนเลยก็ได้ แต่ก็ยังมีสิทธิจะได้รับเงินก่อนผู้ถือหุ้นสามัญ
2. ส่วนที่สอง “มีลักษณะคล้ายทุน” ก็คือ สิทธิในการไถ่ถอนหรือได้รับคืนเงินต้นของหุ้นกู้ตัวนี้จะทำได้ก็ต่อเมื่อบริษัทเลิกกิจการ หรือเมื่อผู้ออกหุ้นกู้ใช้สิทธิไถ่ถอนหุ้นกู้ (หากหุ้นกู้นั้นมีสิทธิที่ผู้ออกสามารถไถ่ถอนก่อนกำหนดได้) นั่นคือผู้ลงทุนต้องถือหุ้นกู้ตัวนี้แบบไม่มีกำหนด ชะตาชีวิตถูกกำหนดโดยผู้ออกนั่นเอง ลักษณะแบบนี้ จึงคล้ายกับการถือหุ้นไปเรื่อย ๆ โดยผู้ถือเจ้าหุ้นกู้นี้ไม่มีสิทธิบังคับให้ผู้ออกหุ้นกู้ต้องไถ่ถอนหุ้นกู้ในช่วงใด ๆ ก็ตาม ดังนั้น หากผู้ถือหุ้นกู้ไม่ต้องการถือเจ้าหุ้นกู้นี้อีกต่อไป จะทำได้เพียงการขายหุ้นกู้ออกไปเท่านั้น ซึ่งอาจขายได้ในราคาที่ต่ำกว่าราคาที่ได้มา /ไม่ได้ตามเวลาที่ต้องการ หรืออาจขายไม่ได้ก็ได้ เนื่องจากในช่วงเวลานั้น ๆ หุ้นกู้ดังกล่าวอาจมีความนิยมลดลงหรือไม่มีความนิยมเลยก็ได้ (มีความเสี่ยงเรื่องสภาพคล่อง)
3. ผู้ออกหุ้นกู้มีสิทธิเลื่อนการชำระดอกเบี้ยพร้อมกับสะสมดอกเบี้ยจ่ายไปชำระในวันใดก็ได้ ไม่จำกัดระยะเวลา และไม่จำกัดจำนวนครั้ง ผู้ถือหุ้นกู้จะได้รับดอกเบี้ยเมื่อใดก็ขึ้นอยู่กับผู้ออกเช่นกัน ผู้ถือหุ้นกู้จึงมีความเสี่ยงที่จะไม่ได้รับดอกเบี้ยหรือได้รับดอกเบี้ยล่าช้า
4. หากผู้ออกหุ้นกู้มีการผิดนัดไขว้ (cross-default) หรือการผิดนัดชำระหนี้ในหุ้นกู้อื่น สัญญาทางการเงินอื่น หรือเจ้าหนี้อื่นของผู้ออกหุ้นกู้ จะไม่ทำให้ผู้ออกหุ้นกู้ต้องตกเป็นผู้ผิดนัดชำระภายใต้หุ้นกู้นี้ (Perpetual bond) และผู้ถือ perpetual bond ก็ไม่มีสิทธิเรียกร้องให้ผู้ออกต้องชำระคืนเงินต้นและดอกเบี้ย ส่วนผู้ถือ perpetual bond อาจได้รับผลกระทบทางอ้อม ยังไงน่ะหรอ? ก็หากผู้ออกผิดนัดชำระหนี้ในเจ้าหนี้อื่น อาจทำให้เจ้าหนี้รายนั้นมาเรียกร้องให้ชำระหนี้ >> อาจส่งผลให้ผู้ออกขาดสภาพคล่อง >> ผู้ถือ perpetual bond จะมีความเสี่ยงที่จะไม่ได้รับดอกเบี้ย (หากกำหนดชำระดอกเบี้ยไม่ได้รับการเลื่อนออกไป)
เห็นได้ว่าหุ้นกู้ด้อยสิทธิที่มีลักษณะคล้ายทุนนี้ มีลักษณะที่ซับซ้อนและความเสี่ยงที่มากกว่าหุ้นกู้ทั่วไป ผู้ลงทุนจึงควรศึกษารายละเอียด เงื่อนไขและข้อกำหนดสิทธิของหุ้นกู้นี้ นอกจากนี้ อย่าลืมดูข้อมูลเกี่ยวกับเรทติ้งหรืออันดับความน่าเชื่อถือของผู้ออกหุ้นกู้ก่อนตัดสินใจลงทุน