การกระทำอันไม่เป็นธรรมเกี่ยวกับการซื้อขายหลักทรัพย์ (Unfair Securities Trading) คือ การทำธุรกรรมหรือการซื้อขายหลักทรัพย์ ที่ทำให้เกิดการได้เปรียบหรือเสียเปรียบอย่างไม่เป็นธรรมระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย ซึ่งการกระทำอันไม่เป็นธรรมเกี่ยวกับการซื้อขายหลักทรัพย์ มีหลายรูปแบบที่อาจละเมิดกฎหมายหลักทรัพย์ แต่โดยหลักแล้วจะมี 4 ฐานความผิด ได้แก่
1. เปิดเผย/เผยแพร่ข่าวเท็จ คือ การจงใจสร้างข่าวเท็จหรือเผยแพร่ข่าวเท็จที่จะก่อให้เกิดความสำคัญผิด ซึ่งน่าจะกระทบต่อราคาหลักทรัพย์ หรือการตัดสินใจของผู้ลงทุน
2. การใช้ข้อมูลภายใน (Insider Trading) คือ การใช้ข้อมูลภายในที่ยังไม่เปิดเผยต่อสาธารณะในการซื้อขายหลักทรัพย์ หรือการเปิดเผยข้อมูลภายในให้บุคคลอื่น โดยผู้รับข้อมูลอาจนำไปใช้ประโยชน์ในการซื้อขายหลักทรัพย์ เพื่อตนเองหรือบุคคลอื่น
> บุคคลภายใน เช่น กรรมการบริษัท ผู้บริหาร ที่ปรึกษาทางการเงิน ที่ปรึกษากฎหมาย ผู้สอบบัญชี หรือแม้แต่ผู้ปฏิบัติงานในหน่วยงานรัฐที่สามารถรู้ข้อมูลภายในจากการปฏิบัติหน้าที่ เช่น ก.ล.ต. ตลท. หรือ ผู้รับข้อมูลจากบุคคลภายในดังกล่าว
3. การซื้อขายแบบตัดหน้า (Front Running) คือ การดำเนินการซื้อขายหลักทรัพย์ เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวก่อนดำเนินการตามคำสั่งหรือข้อมูลล่วงหน้าที่ได้รับจากลูกค้า
4. การสร้างราคาหลักทรัพย์ หรือ การปั่นหุ้น (Market Manipulation) คือ การทำกิจกรรม หรือการซื้อขายที่มีวัตถุประสงค์เพื่อควบคุมหรือสร้างราคาหลักทรัพย์ เพื่อสร้างความเข้าใจผิดให้กับผู้ลงทุน ซึ่งรูปแบบของการสร้างราคาหุ้นมีหลากหลาย เช่น
- Wash Trading คือ การซื้อขายหลักทรัพย์โดยที่ผู้ซื้อและผู้ขายเป็นบุคคลเดียวกัน เพื่อสร้างภาพ
ลวงตาของปริมาณการซื้อขายที่สูงกว่าความเป็นจริง ซึ่งสามารถสร้างความเข้าใจผิดให้กับผู้ลงทุน เกี่ยวกับสภาพคล่องของหลักทรัพย์นั้น
- Pump and Dump คือ การซื้อขายสร้างราคาหุ้นให้สูงขึ้น และอาจควบคู่ไปกับการปล่อยข่าว
สร้างภาพลักษณ์ของบริษัทที่เกินกว่าความเป็นจริง เพื่อให้ผู้ลงทุนเข้ามาซื้อขายหุ้นตัวนั้น
และเมื่อได้เป้าหมายตามที่ต้องการ กลุ่มผู้ปั่นราคาก็จะเทขายทำกำไร จนราคาหุ้นลดลงอย่างรวดเร็ว
การกระทำข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างของการกระทำอันไม่เป็นธรรมเกี่ยวกับการซื้อขายหลักทรัพย์ ที่ทำให้การซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ไม่ยุติธรรมและขาดความโปร่งใส ซึ่งส่งผลเสียต่อผู้ลงทุนอย่างมาก
